Per Markus Persson Bals (1898-1986) reakasovvi Gárasavvonisnie (Karesuando). Eejhtegh bovtsigujmie gïehtelin. Per Bals pruvri Anna Maria Blindine 1924. Dïhte sealadi 1925. Per Bals dan mænngan Hilma Kristine Persdotterinie pruvri 1933. Paarretjeguaktah njieljie maanah åadtjoejigan; Per Henry, Netty Maria, Märta Helena jïh Ingrid Marianne.
Per Bals Vilasundese jåhta
Per Bals lij akte dejstie båatsoesaemijste mah noerhkesovvin juhtedh gosse bovtsegåatomekommisjovnem vuelietjeeli Nöörjen jïh Sveerjen gaskem 1919. Dellie nöörjen båatsoedajvh svïenske saemide steegkesovvin. Daate lij gåatomedajvh mejtie svïenske saemieh lin nuhtjeme gelline boelvine. Steegkemen gaavhtan ij lij nuekie båatsoedajve gaajhkide saemide mah bovtsigujmie gïehtelin Gárasavvonisnie.
30 båatsoeburrieh tjoerin dan åvteste åarjese juhtedh. Akte dejstie lij Per Markus Bals. Jaepien 1926 Per Bals vaanterdimmiem Gárasavvonistie åarjese eelki, jïh vïjhte jaepiej mænngan Vilasundese Dearnan lïhke böötin. Lij dovne sårkojne jïh vuartojne dïhte vaanterdimmiem 200 bovtsigujmie eelki 2026. Sårkoe dan åvteste satne maadtoej båatsoelaantem laehpieji jïh sårkoe dan åvteste paarrebielie lij jaameme. Men seamma tïjjen vuartoe orre nuepiej bïjre båatsoedajvigujmie Dearnavaerine båetijen aejkien.
Okse båetijen aajkan lij ræhpas. Per Bals ij lij oktegh. Lij jienebh saemieh mah noerhkesovvin åarjese juhtedh, dej gaskem Olof Andersson Omma paarrebieline Kristin. Jïh dah gellie tåvsene bovtsigujmie juhtin.
Vaanterdimmie vïjhte jaepieh veesi jïh annjebodts håaltoem Tjengalluoktesne Jåhkåmåhkken lïhke utni gusnie Per Bals jïh Olof Andersson Omma årroejin njieljie jaepieh. Gaertjieldihkie gåatomelaanten gaavhtan, aaj dajvine Jåhkåmåhkken lïhke, maadtalgin vaanterdimmiem åarjese jåerhkedh.
Per Bals lij joe Dearnadajvesne orreme 1928 jïh gåatomedajvide goerehtamme. Dïhte dajvide utni goh hijven båatsose, jïh lij dan åvteste positijve vaanterdimmine jåerhkedh åarjese. Bals jïh Omma vaanterdimmiem Liksjoen vööste jåerhkiejin goevten 1931. Mænngan vaanterdimmesne orreme aktem askem, bovtsigujmie jïh tjognigujmie böötin Ubmejen sïjtese gusnie orrijin Överumanen lïhke, båeries åarjelsaemien årromesijjesne Strimasunden lïhke.
Balsgåetie jïh orre Balsgåetie
Goh båatsoeburrie Per Bals årromesijjiem daarpesji Spielhtebåvlosne, jïh daesnie derhviegåetiem tseegki 1943 maam giesege nuhtji. Mænngan vaajmojne plaakeni jïh tjoeri abpe krievviem doekedh 1947. 365 bovtsi åvteste 18 000 kråvnah åadtjoeji jïh 160 aalebovtsi åvteste 11 000 kråvnah.
Jaepien 1991 orre Balsgåetie tseegkesovvi, skraejrien mietie Staaten Skåajjijste (Staatenskåajje), mij aaj beetnegh gåetietseegkemasse dåarjoeji. Tjïelkestimmie man åvteste derhviegåetie tseegki, lij dïhte edtji faalenassine årrodh dejtie mah ïedtjem utnin seadtoes vaerine vaanterdidh.
Per Jakob Hansgård Staaten Skåajjine lohkehtæjjam Bente Sørhøy jïh learohkem Ola Pettersen Kongsvegen jåarhkeskuvlesne Måefesne leejji derhviegåetiem tseegkedh. Lissine Ingvald Jåma Noerhte-Trööndelageste leejjin, gie lij tjiehpije derhviegåetieh tseegkedh –åarjelsaemien bigkemevuekien mietie.
Daelie bïevnesetaavla Per Balsen jïh Balsgåetien bïjre tseegkesovveme dan orre Balsgåetien lïhke Nordlaantelaajroen mietie.
Gaaltijh:
- De tvångsförflyttade. Birger Ekerlid, 2013
- Notaate Balskøtæ, Birger Ekerlid/Dag Brygfjell, 2022
